ACİL VE DİĞER SERVİSLERDE GÖREV YAPAN SAĞLIK ÇALIŞANLARININ VARDİYALI ÇALIŞMASININ YAŞAM KALİTESİ ÜZERİNE ETKİSİ
Özet
Amaç: Bu çalışma, acil ve diğer servislerde görev yapan sağlık çalışanlarının vardiyalı çalışmasının yaşam kalitesi üzerine etkisinin incelenmesi amacıyla yapıldı.
Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı bir araştırma olarak planlanan çalışmanın verileri, Temmuz- Eylül 2013 tarihleri arasında toplandı. Araştırmanın evrenini, Gülhane Askeri Tıp Akademisi Hastanesin de acil serviste çalışan ve yataklı birim hizmeti veren dâhiliye klinikleri, cerrahi klinikleri ve yoğun bakım ünitelerinde çalışan toplam 1475 hekim ve hemşireler oluşturdu. Acil serviste vardiyalı çalışan 25 hemşire ve 25 hekim, diğer kliniklerden sadece gündüz vardiyasında çalışan 25 hemşire ve 25 hekim seçilerek 100 kişinin katılımı ile gerçekleşti. Veri toplama aşamasında; sağlık personellerinin tanıtıcı özelliklerini değerlendiren 20 soruluk soru formu ve Dünya Sağlık Örgütü Yaşam Kalitesi Ölçeği'nin 27 soruluk formu kullanılmıştır. Elde edilen veriler SPSS 15.0 programında değerlendirilmiş, sayı standart sapma, ortalama, yüzde, Mann Whitney U testi, Kruskall Wallis testi ve Independent t testi kullanılmıştır.
Bulgular: Araştırmaya katılan ve vardiyalı ya da sadece gündüz vardiyasında çalışanların %49’u erkek, %51’i kadındır. Aylık ortalama çalışma saati 221 saat ve üzeri, aylık nöbet sayısının 11 ve üzerinde olmasının yaşam kalitesini azalttığı saptandı (p<0.05). Vardiyalı ve sadece gündüz vardiyasında çalışan sağlık personellerinin gelir durumu arttıkça Dünya Sağlık Örgütü Yaşam Kalitesi Ölçeği puan ortalamalarının arttığı saptandı (p<0.05).
Sonuç: Vardiyalı çalışmanın yaşam kalitesini olumsuz yönde etkilediği saptandı. Yaşam kalitesini arttırmak için sağlık personelinin vardiya süre ve sayıları düzenlenmeli, yeterli uyku ve dinlenme olanağı sağlanmalı ve gelir durumu arttırılmalıdır.
Anahtar Kelimeler
Tam Metin:
PDFReferanslar
Tüzün E ve H Eker L. Sağlık değerlendirme ölçütleri ve yaşam kalitesi. Sağlık ve Toplum 2003; 13 (2): 3-8.
Felce P and Perry J. Exploring current conceptions of quality of life: In Brown I, Renwick R, Nagler M (eds.). Quality of life in health promotion and rehabilitation, Sage Publications 1996; 51-62.
Vurur S, Kaya F, Ünüvar F, Sezgin H, Atay S, Pektaş A ve ark. Ebe ve Hemşirelerin İş Doyum Düzeylerinin Belirlenmesi. 3. Uluslararası-10. Ulusal Hemşirelik Kongresi: 7-10 Eylül 2005- İzmir: Bildiriler (s.140-168). İzmir: Özet Kitabı
İncir G. Vardiya Çalışması Ve Kronobiyolojik Araştırmalar. Verimlilik Dergisi 1998; 1:59-72.
Yıldırım A, Hacıhasanoğlu R. Sağlık Çalışanlarında Yaşam Kalitesi ve Etkileyen Değişkenler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi 2011; 2(2): 61-68.
Bilazer FN, Konca GE, Uğur S, Uçak H. Erdemir F, Çıtak E. 7 Gün-24 Saat/ Hasta Başında. Türkiye’de Hemşirelerin Çalışma Koşulları, Ankara: Türk Hemşireler Derneği; 2008.
Yüksel İ. Çalışma Yaşama Kalitesinin Tipik ve Atipik İstihdam Açısından İncelenmesi. Doğuş Üniversitesi Dergisi 2004; 5 (1): 47-58.
Wilson J. The Impacts of Shift Patterns on Healthcare Professşonals. Journal of Nursing Management 2002; 10 (1):211-219.
Hughes R, P Stone. The Perils of Shift Work;Evening shift, night shift, and rotating shifts: are they for you? AJN 2004; 104 (9):60-63.
Kavlu İ, Pınar R. Acil Servislerde Çalışan Hemşirelerin Tükenmişlik ve İş Doyumlarının Yaşam Kalitesine Etkisi. Türkiye Klinikleri J Med Sci 2009; 29 (6):1543-55.
Kalemoğlu M, Keskin Ö. Stresse and Burnout Among Emergency Departments Workers. Ulusal Travma Acil Cerrahi Dergisi 2002; 8(4):215-9.
Kılıç R, Keklik B. Sağlık Çalışanlarında İş Yaşam Kalitesi ve Motivasyona Etkisi Üzerine Bir Araştırma. Afyon Kocatepe Üniversitesi, İİBF Dergisi 2012; 14(2):147-160.
Aydemir O, Köroğlu E. Psikiyatride Kullanılan Klinik Ölçekler. Ankara: Hekimler Yayın Birliği: 2006.
Eser E, Fidaner H, Fidaner C, Yalçin Eser S, Elbi H, Göker E. WHOQOL-100 ve WHOQOL-Bref’in Psikometrik Özellikleri. 3P (Psikiyatri Psikoloji Psikofarmakoloji) Dergisi (Ek2). 1999; 7: 23-40.
Ruggiero JS. Healt, Work Variables, and Job Satisfaction Among Nurses. J Nurs Adm 2005; 35 (5): 254-63.
Durmuş S, Günay O. Hemşirelerde İş Doyumu ve Anksiyete Düzeyini Etkileyen Faktörler. Erciyes Tıp Dergisi 2007; 29 (2):139-146.
Selvi Y, Özdemir PG, Özdemir O, Aydın A, Beşiroğlu L. Sağlık Çalışanlarında Vardiyalı Çalışma Sisteminin Sebep Olduğu Genel Ruhsal Belirtiler ve Yaşam Kalitesi Üzerine Etkisi. Düşünen Adam Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi 2010; 23:238-243.
Williams C. Work-life Balance of Shift Workers. Perspectives on Labour and Income 2008; 9 (8):5-16.
Tamagawaa R, Lob B, Booth R. Tolerance of Shift Work. Applied Ergonomics 2007; 38 (5): 635-642.
Çakar B, Berksun O, Çevik E. Sağlık Personelinin Uyku Kalitesinin Değerlendirilmesi ve Bunun Yaşam Kalitesi Üzerine Etkisinin İncelenmesi. 2. Ulusal Acil Hemşireliği Kongresi: 19-21 Nisan 2013-İzmir: Bildiriler (s. 64-84). İzmir: Pine Bay Holiday Resort Kuşadası.
.Karagözoğlu Ş ve Bingölün N. Sleep Quality and Job Satisfaction of Turkish Nurses. Nurs Outlook 2008; 56 (6):298-307.
Avcı K, Pala K. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesinde Çalışan Araştırma Görevlisi ve Uzman Doktorların Yaşam Kalitesi Değerlendirilmesi. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2004; 30 (2): 81-85.
Aylaz R, Hacıevliyagil S, Durdu A. Turgut Özal Tıp Merkezinde Görevli Hemşirelerin Sigara İçme Davranışları ve Etkileyen Faktörler. Bağımlılık Dergisi 2008; 9(1): 3-8.
Refback'ler
- Şu halde refbacks yoktur.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 3.0 License.
Dergi İletişimi
Posta adresi: Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümü, Ayvalı Mh.Gazze Cd. No:7 Etlik /Ankara/Türkiye
Email:hdergi@ybu.edu.tr
Telefon: 0 312 324-1555
Faks: 0 312 3218746